ทหารอากาศโยธินหรือเดิมนั้นเรียกว่า “ทหารราบ” จัดขึ้นตามอัตราการจัดส่วนราชการของกองทัพอากาศ พ.ศ.๒๔๘๐ ซึ่งเรียกว่าข้อบังคับทหารว่าด้วยการกำหนดเจ้าหน้าที่กองทัพอากาศเวลาปกติ ๘๐” ประกาศใช้เมื่อ ๖ กันยายน ๒๔๘๐ ได้กำหนดให้มีหมวดทหารราบในอัตราซึ่งมีนายทหารสัญญาบัตร นายทหารประทวนและพลทหารกองประจำการบรรจุขึ้นในกองทัพอากาศหมวดทหารราบนี้จัดเป็นหน่วยขึ้นตรงต่อผู้บังคับการกองบินน้อยและประจำอยู่ในกองบินน้อยที่ ๑,๒,๓,๔ และ ๕

หมวดราบทั้ง ๕ หมวดนี้นับว่าเป็นการเริ่มแรกที่กองทัพอากาศได้มีทหารราบขึ้น (ทั้งนี้หมายความว่า ทหารเหล่าอากาศโยธินได้มีกำเนิดขึ้นแล้วในกองทัพอากาศ)

ภาพทหารเหล่าอากาศโยธินในอดีต

​การจัดกำลังของหมวดทหารราบมีการจัดกำลังเหมือนกันทั้ง ๕ กองบินน้อย คือหมวดทหารราบขึ้นตรงต่อผู้บังคับการกองบินน้อย โดยในหมวดทหารราบนั้นประกอบด้วย ผู้บังคับหมวด ผู้ช่วยบังคับหมวด ผู้บังคับหมู่ ผู้ช่วยบังคับหมู่ และลูกแถว (พลทหารกองประจำการ) ปีที่๑ และ ๒ สำหรับในระยะแรก ผู้บังคับหมวดใช้นายทหารสัญญาบัตรเหล่านักบินผู้บังคับหมู่ใช้นายทหารประทวนเหล่านักบินมีหน้าที่ป้องกันและรักษาความปลอดภัยสนามบิน รวมทั้งการอยู่เวรยามรักษาการณ์ภายในกองบินน้อย

ใน พ.ศ.๒๔๘๓ สมัยมหาสงครามเอเชียบูรพากองทัพอากาศได้ปรับอัตราจากหมวดทหารราบประจำกองบินน้อยที่ ๑-๖

​พร้อมจัดตั้งกองพันทหารราบของกองทัพอากาศสนามขึ้นเป็นพิเศษที่ดอนเมืองโดยมีนาวาอากาศตรีถนอม ปิณฑะแพทย์ เป็นผู้บังคับกองพันและได้ยุบเลิกไปภายหลังสงครามสิ้นสุดลง ยังคงอัตรากองร้อยทหารราบประจำกองบินน้อยไว้เช่นเดิม

พลอากาศเอกหะริน หงสกุล

​จากบันทึกความจำ เกี่ยวกับกรมอากาศโยธินในอดีตของพลอากาศเอกหะริน หงสกุล ได้บันทึกไว้ว่า “เมื่อผมจบจากโรงเรียนเสนาธิการทหารอากาศมาจากประเทศอังกฤษ ผู้บังคับบัญชาชั้นสูงถามว่าในประเทศอังกฤษเขาจัดทหารป้องกันสนามบินเหล่านี้ไว้อย่างไรและเรียกชื่อหน่วยว่าอย่างไร ผมได้เรียนให้ทราบว่า อังกฤษจัดคล้ายๆ อย่างเราและทหารราบเหล่านี้ มีหน้าที่ป้องกันสนามบินโดยเฉพาะ เขาเรียกว่า R.A.F. Regiment มีกำลังเป็นกรมเท่านั้น แต่เป็นกรมใหญ่ผู้บังคับบัญชาหน่วยดูเหมือนจะเป็น พลอากาศจัตวา และท่านถามว่าถ้าเราจัดอย่างเป็นล่ำเป็นสัน ควรจะเรียกหน่วยนี้ว่ากระไร     ผมเรียนไปว่ากองทัพเรือมีทหารเรือฝ่ายบก ที่จัดเป็นกรม เรียกว่ากรมนาวิกโยธินและเรียกทหารเหล่านี้ว่า “นาวิกโยธิน. ถ้าเราอนุโลมแบบเดียวกันก็น่าจะเรียกว่าเหล่า “อากาศโยธิน”

​ต่อมาหลังการรัฐประหาร โดยจอมพลผิน ชุณหะวัณ ทางกองทัพอากาศมีความเห็นว่ากองทัพอากาศจะมีหน้าที่ในการรบอากาศอย่างเดียวไม่พอจะต้องเตรียมไว้รบทางพื้นดินด้วย 
(ไม่ใช้ป้องกันตัวอย่างเดียว)และอาจต้องเป็นหน่วยกำลังทางการเมืองไว้หนุนรัฐบาลด้วยยิ่งมีการปะทะกันระหว่างทหารบกกับทหารเรือ ผู้ใหญ่ฝ่ายกองทัพอากาศก็ยิ่งเห็นความสำคัญว่า หน่วยอากาศโยธินนี้อาจเป็นตัวถ่วงดุลทางการเมืองที่สำคัญและใช้เป็นอำนาจต่อรองได้ด้วยจึงสนับสนุนให้มีการขยายกำลังออกโดยกว้างขวางทั้งทหารราบและทหารต่อสู้อากาศยานรวม
ทั้ั้งดำริจะจัดตั้งหน่วยพลร่มเป็นการถาวรด้วย

พลอากาศโทหลวงเจริญ จรัมพร

​ตามคำสั่งกระทรวงกลาโหม (พิเศษ) ที่ ๔๙/๑๙๑๒๗ ลง ๙ พฤศจิกายน ๒๔๙๑ การจัดส่วนราชการกองทัพอากาศ ๙๑ กรมอากาศโยธินได้ถูกจัดตั้งขึ้นเป็นหน่วยขึ้นตรงกับกองทัพอากาศ เรียกคำย่อว่า “อย.” ถือได้ว่าเป็นส่วนกำลังรบทางพื้นดินหน่วยแรกของกองทัพอากาศโดยมีหน่วยกำลังรบกองพันทหารราบเป็นหน่วยขึ้นตรงและได้มีการบรรจุกำลังพลข้าราชการทหารกองประจำการเข้าปฏิบัติงานประจำกรมอากาศโยธิน เมื่อวันที่ ๑ เมษายน พ.ศ.๒๔๙๓ สถานที่ตั้งกองบังคับการที่อาคารด้านทิศเหนือของกองบินน้อยที่ ๖ ดอนเมือง

​สถานที่ตั้งกองพันอยู่ใกล้กับกองบัญชาการกองทัพอากาศเดิมพื้นที่ฝั่งตะวันตกสนามบินดอนเมืองด้านถนนวิภาวดีรังสิตและตั้งแต่ปี พ.ศ.๒๕๒๖ เป็นต้นมา กองทัพอากาศได้มอบอาคารพื้นที่นี้ให้กับการท่าอากาศยานแห่งประเทศไทยใช้ประโยชน์แทนและได้ทำการย้ายกองบัญชาการกองทัพอากาศรวมทั้งหน่วยต่างๆ ของกองทัพอากาศรวมทั้งหมดในพื้นที่เดิมนี้ มาอยู่ที่พื้นที่ฝั่งตะวันออกสนามบินดอนเมือง ด้านถนนพหลโยธินซึ่งได้เป็นที่ตั้งกองทัพอากาศดอนเมืองในปัจจุบันใน พ.ศ.๒๕๐๖     กรมอากาศโยธินได้เปลี่ยนแปลงการจัดส่วนราชการตามอัตรากองทัพอากาศ ๐๖

ภาพรวมกรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์

​มีการประกาศสำนักนายกรัฐมนตรี ลงวันที่ ๑๐ กันยายน พ.ศ.๒๕๒๓ เรื่อง พระราชทานพระบรมราชานุญาตสถาปนาหน่วยทหารเป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ ความว่า ทรงพระกรุณาโปรดเกล้า ฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาตให้สถาปนาหน่วยทหารสังกัดกองทัพอากาศกองพันทหารอากาศโยธิน ๑ เป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว เรียกชื่อว่า กองพันทหารอากาศโยธิน ๑ รักษาพระองค์ และเรียกคำย่าว่า “อย.พัน.อย. ๑ รอ.” ซึ่งในปี พ.ศ.๒๕๒๖           ได้ย้ายที่ตั้งหน่วยมาอยู่ที่พื้นที่ฝั่งตะวันออก สนามบินดอนเมือง ด้านพหลโยธินเป็นที่ตั้งปัจจุบันนี้ ตามพระราชกฤษฏีกา การแบ่งส่วนราชการกองทัพอากาศ พ.ศ.๒๕๒๕ มีการเปลี่ยนแปลงการจัดส่วนราชการและการจัดอัตรากำลังของกรมอากาศโยธินใหม่ โดยกำหนดให้มีหน่วย กรมทหารราบเป็นส่วนกำลังรบขึ้นตรงกับกรมอากาศโยธิน เรียกคำย่อว่า “อย.ร.”มี

นาวาอากาศเอกสมรวย อาจสัญจร เป็นผู้บังคับการกรมทหารราบคนแรก

​โดยปรับเปลี่ยนเพิ่มเติมส่วนกำลังรบระดับกองพันรวมส่วนเกี่ยวข้องให้เป็นหน่วยขึ้นตรงกับกรมทหารราบ คือ กองพันทหารอากาศโยธิน ๑ รักษาพระองค์ (อย.ร.พัน.อย.๑ รอ.) กองพันทหารอากาศโยธิน ๒ (อย.ร.พัน.อย.๒) กองร้อยบังคับการ (ร้อย บก.อย.ร.) และ กองร้อยฝึก (ร้อยฝึก อย.) สถานที่ตั้งกองบังคับการกรม ตั้งอยู่ที่พื้นที่ฝั่งตะวันตะสนามบินดอนเมืองด้านถนนวิภาวดีรังสิต และในปี พ.ศ.๒๕๒๖ ได้ย้ายที่ตั้งหน่วยมาอยู่ที่พื้นที่ฝั่งตะวันออกสนามบินดอนเมือง ด้านพหลโยธิน

​กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์ได้มีการบรรจุกำลังพลข้าราชการและทหารกองประจำการเข้าปฏิบัติงานประจำที่ กองพันทหารอากาศโยธิน ๒ มีนาวาอากาศโทพูลสวัสดิ์ นนทรี เป็นผู้บังคับกองพันทหารอากาศโยธิน ๒ คนแรก ในปี พ.ศ.๒๕๒๘ สถานที่ตั้งกองบังคับการกองพัน ตั้งอยู่ที่พื้นที่ด้านทิศใต้สนามบินดอนเมือง ติดกับชมรมอนุรักษ์อากาศยานไทย

นาวาอากาศเอกวันธงชัย นุตตโยธิน

​กองทัพอากาศ ได้มีการเปลี่ยนแปลงการจัดส่วนราชการและ การจัดอัตรากำลังกองทัพอากาศ พ.ศ.๒๕๓๙ กรมทหารราบ ได้เปลี่ยนชื่อหน่วยใหม่เป็น กรมทหารอากาศโยธินเรียกคำย่อว่า “กรม ทย.” มีนาวาอากาศเอกวันธงชัย นุตตโยธิน เป็นผู้บังคับการกรมทหารอากาศโยธินคนแรก และต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๔๒ ได้เตรียมการและเริ่มการดำเนินงานในส่วนเกี่ยวข้องเพื่อการขอพระราชทาน พระบรมราชานุญาต สถาปนากรมทหารอากาศโยธิน และกองพันทหารอากาศโยธิน ๒ ให้เป็น หน่วยทหารรักษาพระองค์ ในพระบาทเสด็จพระเจ้าอยู่หัวเพื่อเป็นเกียรติประวัติของหน่วย ตลอดจนเป็นขวัญ กำลังใจ และความภาคภูมิใจของกำลังพลข้าราชการและทหารกองประจำการในหน่วยทุกคนที่ได้ปฏิบัติภารกิจถวายความจงรักภักดี เทิดพระเกียรติแต่องค์พระบามสมเด็จพระเจ้าอยู่หัวและสมเด็จพระนางเจ้าพระบรมราชินีนาถตลอดจน พระบรมวงศานุวงศ์ทุกพระองค์ เป็นเช่นเดียวกันกับกองพันทหารอากาศโยธิน ๑ รักษาพระองค์ และได้เริ่มการทำรายงานขอพระราชทานเป็นรายงานตามลำดับชั้นตามสายงานที่เกี่ยวข้อง ตลอดจนถึงการติดตามงานที่ได้ผ่านตามสายงานของแต่ละส่วนราชการที่เกี่ยวข้องเมื่อวันที่ ๒๙ ธันวาคม พ.ศ.๒๕๔๓ ได้มีหนังสือ สำนักราชเลขาธิการพระบรมมหาราชวัง ที่ รล ๐๐๐๑/๒๐๖๗๔ เรื่องพระราชทานพระบรมราชานุญาตสถาปนาหน่วยทหารรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จ พระเจ้าอยู่หัว เรียนเลาขาธการคณะรัฐมนตรีความว่าได้นำความกราบบังคมทูลพระกรุณาทราบฝาละอองธุลีพระบาทแล้วพระราชทานพระบรมราชานุญาตและในวันที่ ๙ มกราคม พ.ศ.๒๕๔๔ ได้มีประกาศสำนักนายกรัฐมนตรีเรื่องพระราชทานพระบรมราชานุญาตสถาปนาหน่วยทหารเป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ โดย ฯพณฯ นายชวน หลีกภัย ผู้รับสนองพระบรมราชโองการ ความว่า ทรงพระกรุณาโปรดเกล้าฯ พระราชทานพระบรมราชานุญาต สถาปนาหน่วยทหารสังกัดกองทัพอากาศเป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว และเปลี่ยนนามหน่วย ดังนี้ 

​ ​๑. สถาปนาเป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ ได้แก่

• กรมทหารอากาศโยธิน หน่วยบัญชาการอากาศโยธิน กองบัญชาการยุทธทางอากาศ เรียกชื่อเต็มว่า “กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์ หน่วยบัญชาการอากาศโยธิน กองบัญชาการยุทธทางกอากาศ”
• กองพันทหารอากาศโยธิน ๒ กรมทหารอากาศโยธิน หน่วยบัญชาการอากาศโยธิน กองบัญชาการยุทธทางอากาศ เรียกชื่อเต็มว่า “กองพันทหารอากาศโยธิน ๒ กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์ หน่วยบัญชาการอากาศโยธิน กองบัญชาการยุทธทางอากาศ”

​ ​๒. เปลี่ยนนามหน่วย กองพันทหารอากาศโยธิน ๑ รักษาพระองค์

กองพันทหารอากาศโยธิน ๑ กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์ หน่วยบัญชาการอากาศโยธิน กองบัญชาการยุทธทางอากาศนับเป็นพระมาหากรุณาธิคุณอันใหญ่หลวง ล้นเกล้าล้นกระหม่อมสำหรับทหารอากาศโยธินทั้งปวง ที่ได้ทรงพระราชทานพระบรมราชนุญาตสถาปนาหน่วยทหารอากาศโญธิน เป็นหน่วยทหารรักษาพระองค์ในพระบาทสมเด็จพระเจ้าอยู่หัว

ต่อมาในปี พ.ศ.๒๕๔๙ พล.อ.อ.ชลิต พุกผาสุก ผบ.ทอ.

​ในขณะนั้นได้มีแนวความคิดในการจัดตั้งกองพันรักษาการณ์เพื่อปรับกำลังที่ใช้ในรักษาการณ์ อย.ฯ ให้ร่วมกับ สน.ผบ.ดม.เพื่อทำหน้าที่รักษาการณ์และป้องกันที่ตั้ง ทอ.ดอนเมืองรวมทั้งปรับจุดรักษาการณ์ที่มีอยู่ให้เหมาะสมกับภารกิจพื้นที่รับผิดชอบและภัยคุกคาม โดยถูกกำหนดให้มีจุดรักษาการณ์ที่อยู่ในความรับผิดชอทั้งหมด ๓๐ จุด เริ่มปฏิบัติงานเป็นครั้งแรกใน วันที่  ๒๗ เมษายน พ.ศ.๒๕๔๙ ใช้นามเรียกขานว่า “ทศกัณฐ์” โดยอาศัยสถานที่ปฎิบัติงานอยู่ร่วมกับกองร้อยพลพยาบาล ณ อาคารกองร้อยพลพยาบาล โดยแบ่งสถานที่ปฏิบัติงานคนละส่วนเพื่อให้เป็นอาคารกองบัญชาการกองพัน ซึ่ง ณ วันนั้นมีข้าราชการ อย.ฯ มาช่วยราชการทั้งหมด จำนวน ๓๘ คน ประกอบด้วย

​นายทหารสัญญาบัตร จากพัน.๑ กรม ทย.รอ.อย.จำนวน ๓ คน

-ข้าราชการ นายทหารชั้นประทวน จากพัน.๑ กรม ทย.รอ.อย.จำนวน ๑๒ คน

-ข้าราชการ นายทหารชั้นประทวน จากพัน.๒ กรม ทย.รอ.อย.จำนวน ๑๒ คน

-ข้าราชการ นายทหารชั้นประทวน กรม ตอ.รอ.อย.จำนวน ๘ คน

-ข้าราชการ นายทหารชั้นประทวน กรม ปพ.อย. จำนวน ๓ คน

มาปฏิบัติงาน จำนวน ๔๗ คน และจากพัน สห.ทอ.สน.ผบ.ดม.จำนวน ๓๘ คน รวมมีกำลังพลทหารกองประจำการทั้งหมด ๘๕ คน ณ เวลานั้นต่อมาได้รับการสนับสนุนกำลังพลเพิ่มเติมจากกองบินต่างๆ จำนวนอีก ๑๑ คน และได้บรรจุข้าราชการจากกำลังพลพิเศษมาเพิ่มอีก ๘ คน โดยในระหว่างปฏิบัติงานได้มีคำสั่งให้จัดตั้งกองพันเป็นหน่วยขึ้นตรงกรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์ หน่วยบัญชาการอากาศโยธิน ดังต่อไปนี้

- เป็นกองพันรักษาการณ์ (เพื่อพลาง) คำสั่ง ทอ. (เฉพาะ) ลับที่ ๓๗/๕๐ ลงวันที่ ๒๓ กุมภาพันธ์ ๒๕๕๐ โดยมี น.ท.ทีม ประยูรวรรณ เป็น รรก.ผบ.พัน.รก.

- เป็นกองพันรักษาการณ์ (อัตราปกติ) คำสั่ง ทอ.(เฉพาะ) ที่ ๒๓๒/๕๐ ลงวันที่ ๑๔ พฤศจิกายน ๒๕๕๐ โดยมี น.ท.ทีม ประยูรวรรณ เป็น รรก.ผบ.พัน.รก. ซึ่ง ณ เวลานั้นมียอดกำลังพลข้าราชการจัดตั้งกองพันรักษาการณ์(อัตราปกติ)ทั้งหมด ๖๒ คน และมียอดกำลังพลทหารกองประจำการจำนวน ๓๐๑ คน และ ได้อัญเชิญ พระพุทธนภาพลพิทักษ์ประดิษฐขึ้นหอพระกองพันฯ เพื่อเป็นพระพุทธรูปประจำกองพันฯ ณ วันที่ ๑ มกราคม พ.ศ.๒๕๕๑

-เป็นกองพันทหารอากาศโยธิน ๓ คำสั่ง ทอ.(เฉพาะ) ที่ ๔๐/๕๒ ลงวันที่ ๑ เมษายน ๒๕๕๒ โดยมี น.ท.เธียร เทพานนท์ เป็น ผบ.พัน.๓ เป็นท่านแรก

​ต่อมาเมื่อวันที่ ๒๗ พฤศจิกายน ๒๕๕๑ ได้มีหนังสือจากสำนักงานราชเลขานุการในพระองค์ กองกิจการในพระองค์สมเด็จพระบรมโอรสาธิราชฯสยามมกุฏราชกุมาร ถึงกองพันอากาศให้จัดตั้งกองร้อยทหารอากาศโยธิน CAT๙๐๔ ณ พระตำหนักที่ประทับ ๙๐๔ หน่วยบินเดโชชัย ๓ ดอนเมือง ซึ่งกองทัพอากาศได้มอบหมายให้ พัน.๓ กรม ทย.รอ.อย.เป็นหน่วยรับผิดชอบ

ทำให้ในปัจจุบันกรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์ มีการจัดส่วนราชการโดยมีหน่วยขึ้นตรง ทั้งหมด ประกอบด้วย

• กองบังคับการ กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์

ที่อยู่ ๑๗๑/๒ หมู่ ๑๐ ถนนพหลโยธิน แขวงสนามบิน เขตดอนเมือง กรุงเทพฯ ๑๐๒๑๐

• กองร้อยสนับสนุน กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์

ที่อยู่ ๑๗๑/๒ หมู่ ๑๐ ถนนพหลโยธิน แขวงสนามบิน เขตดอนเมือง กรุงเทพฯ ๑๐๒๑๐

• กองพันทหารอากาศโยธิน ๑ กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์

ที่อยู่ ๑๗๑/๒ หมู่ ๑๐ ถนนพหลโยธิน แขวงสนามบิน เขตดอนเมือง กรุงเทพฯ ๑๐๒๑๐

• กองพันทหารอากาศโยธิน ๒ กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์

ที่อยู่ ๑๗๑/๔ ถนนพหลโยธิน แขวงสนามบิน เขตดอนเมือง กรุงเทพฯ ๑๐๒๑๐

• กองพันทหารอากาศโยธิน ๓ กรมทหารอากาศโยธิน รักษาพระองค์

ที่อยู่ ๑๗๑/๙ ถนนพหลโยธิน แขวงสนามบิน เขตดอนเมือง กรุงเทพฯ ๑๐๒๑๐